Đông trùng hạ thảo Tây Tạng

1. Đông trùng hạ thảo Tây Tạng là gì? Tên gọi “đông trùng hạ thảo” (tiếng Tạng: yartsa gunbu hay yatsa gunbu, tiếng Trung: 冬虫夏草, dōng chóng xià cǎo) là xuất phát từ quan sát thực tế khi thấy sự phát triển cộng sinh kỳ lạ giữa  loài nấm túi Cordyceps sinensis với ấu trùng của một loài côn trùng thuộc chi Hepialus. Vào mùa đông, khi ấu trùng tìm chỗ ngủ đông thì bào tử nấm túi ký sinh vào. Đến mùa hè, nấm Cordyceps sinensis hấp thu dưỡng chất từ ấu trùng (nay đã trở thành sâu) và mọc chồi từ đầu con sâu nhô lên khỏi mặt đất thành cây nấm. Vì mùa đông là ấu trùng, mùa hè lại là thảo mộc nên chúng được gọi là đông trùng hạ thảo.

Đông trùng hạ thảo nguyên con tại Tây Tạng

Tính cho đến này, đông trùng hạ thảo Cordyceps sinensis chỉ được tìm thấy ở một số cao nguyên cao hơn mặt biển từ 3500 đến 5000m. Đó là các vùng Tây Tạng, Tứ Xuyên, Thanh Hi, Cam Túc, Vân Nam… Thời tiết bắt đầu sang hè là thời điểm bận rộn nhất của dân du mục Tây Tạng khi họ phơi mình trên những dãy núi để tìm đông trùng hạ thảo.

2. Tác dụng của đông trùng hạ thảo Tây Tạng có gì khác với các loại đông trùng hạ thảo khác? Chi nấm Cordyceps đông trùng hạ thảo có tới 350 loài khác nhau. Tuy nhiên cho đến nay người ta tập trung nghiên cứu nhiều nhất về 2 loài Cordyceps sinensis và Cordyceps militaris. Đông trùng hạ thảo Tây Tạng được phân vào loài Cordyceps sinensis; còn Cordyceps militaris là giống đông trùng hạ thảo đang được nghiên cứu và nuôi trồng ở một số ít quốc gia trên thế giới: Mỹ, Nhật Bản, Trung Quốc, Hàn Quốc và Việt Nam.

Đông trùng hạ thảo Cordyceps sinensis và đông trùng hạ thảo Cordyceps militaris.

Hai loài đông trùng hạ thảo này được cho là có hàm lượng dược chất cao nhất. Mỗi loại có những ưu điểm riêng, nhưng tựu chung đều có tác dụng giống nhau và đã được ghi nhận trong Đông Y xưa lẫn Tây y hiện đại. Sách y học cổ truyền của Trung Quốc từ xa xưa đã xem đông trùng hạ thảo là một vị thuốc bồi bổ sức khỏe hết sức quý giá, có tác dụng tích cực với các bệnh như liệt dương, di tinh, giúp cải thiện đời sống tình dục, tăng cường khả năng miễn dịch; hỗ trợ điều trị các bệnh về thận, ho hen, đau lung mỏi gối và có tác dụng tốt đối với trẻ em chậm lớn. Theo Tây y, đông trùng hạ thảo có chứa chất Cordycepin và Adenosin và nhiều thành phần dinh dưỡng có tác dụng hỗ trợ ức chế nhiều loại vi khuẩn sinh trưởng bao gồm cả các vi khuẩn gây ung thu. Đồng thời, các nghiên cứu thực nghiệm hiện đại cũng xác định đông trùng hạ thảo hầu như không có tác dụng phụ đối với cơ thể người và động vật. 

3. Có thể mua được đông trùng hạ thảo nguyên con Tây Tạng không? Ở Việt Nam tìm mua được đông trùng hạ thảo Tây Tạng nguyên con loại tốt là rất khó và rất đắt. Đông trùng hạ thảo  xuất sang Việt Nam có nhiều loại: loại chưa tinh chế nguyên sâu (loại tốt  thì rất ít;  99% là loại chiết xuất hết dược chất rồi); loại đã tinh chế dạng bột và nước (loại chiết xuất từ Đông trùng hạ thảo  tốt là rất ít, loại chiết xuất từ hàng lỗi hàng kém chất chiếm đa số). Thạc sĩ Lê Thanh Hiếu – Trưởng phòng Công nghệ, sở Khoa học Công nghệ Hà Nội – cho biết: “Trên thị trường Việt Nam, hiện có rất nhiều sản phẩm đông trùng hạ thảo xuất xứ từ nước ngoài không rõ nguồn gốc và chất lượng. Theo Viện kiểm nghiệm phân tích, hàm lượng hoạt chất sinh học trong những sản phẩm đó rất thấp, khi uống vào chưa chắc đã có lợi, ngược lại còn gây hại cho cơ thể”. Nguyên nhân là vì, Trung Quốc là nước đông dân, lắm người giàu lại rất chú trọng đến các phương thuốc quý, nên lượng đông trùng hạ thảo Tây Tạng tự nhiên vốn đã ít nay lại phải dành để cung cấp cho nhu cầu trong nước. Lượng đông trùng hạ thảo tốt xuất ra nước ngoài rất thấp. Đặc biệt là những năm gần đây, khi kinh tế tăng trưởng, tầng lớp trung lưu Trung Quốc ngày một nhiều hơn. Và không ít quan chức Trung Quốc dùng mặt hàng này để hối lộ cấp trên.

Đông trùng hạ thảo tự nhiên ở Trung Quốc được khai thác chủ yếu để phục vụ nhu cầu trong nước

Cho nên, Ở Việt Nam cũng như các nước khác, dù có tiền tỷ trong tay nhưng cũng khó có thể mua được loại đông trùng hạ thảo đắt hơn vàng này. Tuy nhiên, chúng ta không cần phải quá thất vọng. Đứng trước tình trạng đông trùng hạ thảo tự nhiên đang khan hiếm dần đi, không thể đáp ứng cho nhu cầu sử dụng trong hỗ trợ điều trị bệnh cũng như bồi bổ sức khỏe; từ vài thập niên gần đây, nhiều nước đã tiến hành nghiên cứu nuôi trồng thử nghiệm đông trùng hạ thảo và đã thành công, có thể kể đến Mỹ, Nhật Bản, Hàn Quốc và Trung Quốc. Và gần đây, Việt Nam cũng đã chen chân vào nhóm những nước nuôi trồng thành công đông trùng hạ thảo nhờ cho ra đời được những sản phẩm đông trùng hạ thảo nuôi trồng và nhân giống hoàn toàn tại Việt Nam. Thành công này không chỉ giúp đảm bảo nguồn đông trùng hạ thảo cho việc chữa bệnh và bồi bổ sức khoẻ, mà còn làm hạ giá thành của dược liệu quý này trong khi vẫn đảm bảo được chất lượng đồng đều của đông trùng hạ thảo. 

Giống đông trùng hạ thảo Cordyceps militaris đang được nghiên cứu và nuôi trồng tại Mỹ, Nhật Bản, Hàn Quốc, Trung Quốc và Việt Nam.

Nguồn: dongtrung-hathao.com